عطر و اسانس‌ بعد از انقلاب صنعتی تا دوران معاصر

با وقوع انقلاب صنعتی در اروپا و بهره‌گیری از ماشین آلات در تولید محصولات، عطر و اسانس‌های عطری نیز دستخوش تغییرات شگرف و بزرگی شدند. استفاده از عطر و ادکلن تا این زمان معمولاً محدود به طبقات اشرافی و خاندان سلطنتی بود، ولی امکان تولید انبوه محصولات عطری به وسیله کارخانه‌ها باعث شد تا عموم مردم به استفاده از عطر روی آورند.

یکی از درخشان‌ترین لحظه‌های تاریخ صنعت عطرسازی در جهان، معرفی و تولید ادکلن بود. در سال 1709 میلادی، جیووانی ماریا فارینا عطرساز ایتالیایی که در شهر کلن آلمان زندگی می‌کرد، از ترکیب الکل، آب و اسانس به میزان تنها 2 تا 5 درصد، رایحه‌ای تولید نمود که نام آن را به احترام شهر کلن، ادکلن نامید. او نام اولین مدل این محصول را Eau de Cologne 4711 گذاشت که برگرفته از پلاک خانه فارینا در کلن بود.

ادکلن ساخت 1885 میلادی

ویژگی اصلی ادکلن، سبک و با طراوت بودن رایحه و استفاده از نت‌های مرکبات در آن است. در ابتدا ادکلن تنها به اشراف‌زادگان فروخته می‌شد و قیمت هر شیشه از آن چیزی در حدود نصف حقوق سالیانه یک کارمند دولت بود. بعدها با پیشرفت صنعت و تولید انبوه، قیمت ادکلن کاهش یافت و مردم قدرت خرید آن را پیدا کردند.

ادکلن آنقدر محبوب و فراگیر شد که امروزه از این لغت برای اشاره به اکثر عطرهای تولید شده برای مردان استفاده می‌شود. جیووانی ماریا فارینا در همان سال 1709 فروشگاهی در شهر کلن افتتاح کرد که همچنان پابرجاست و محصول Eau de Cologne 4711 به عنوان قدیمی‌ترین ادکلنی که همچنان در خط تولید قرار دارد، در این مغازه به فروش می‌رسد.

جیووانی ماریا فارینا

وقوع انقلاب فرانسه در قرن هجدهم میلادی تاثیرات انکار ناپذیری بر صنعت عطر داشت. با آزاد شدن اقتصاد اروپا و تولید صنعتی، عطر از انحصار اشرافیت خارج شد و افراد عادی امکان استفاده از آن با قیمتی مناسب‌تر را پیدا کردند. تغییرات گسترده در نظام سیاسی فرانسه باعث شکوفایی فرهنگ و اقتصاد این کشور شد و پاریس به پایتخت مُد و فَشِن جهان تبدیل گشت.

مزون‌هایی که در آن زمان در پاریس آغاز به کار کرده یا فعالیت داشتند، هنوز هم در سراسر جهان نقش به سزایی در صنعت مد ایفا می‌کنند. مولینارد، بورژوا و گرلن از جمله این برندها هستند. از میان برندها و نام‌هایی که از زمان بسیار دور تا به امروز همچنان در صنعت عطر مشغول به فعالیت هستند میتوان به این موارد اشاره کرد:

1. Santa Maria Novella (تاسیس 1533 میلادی)
2. Johan Maria Farina (تاسیس 1709 میلادی)
3. Creed (تاسیس 1760 میلادی)
4. Atkinsons (تاسیس 1799 میلادی)
5. Guerlain (تاسیس 1828 میلادی)
6. Molinard (تاسیس 1849 میلادی)
7. Casamorati (تاسیس 1888 میلادی)
8. Coty (تاسیس 1904 میلادی)

یکی دیگر از عوامل فراگیر شدن استفاده از عطر و تولید گسترده آن، اکتشافات علمی و پیشرفت‌های علم شیمی در قرن نوزدهم و بیستم بود. اسانس‌های سنتتیک که توسط متخصصین ساخته می‌شدند رفته رفته جای عصاره خالص گیاهان را گرفتند و علاوه بر اینکه قیمت تمام شده آنها بسیار مناسب‌تر بود، دستیابی به رایحه مورد نظر طراح عطر را بسیار آسان‌تر نمودند.

اسانس‌های سنتتیک تنها محدود به رایحه‌های شناخته شده و کپی سازی از آنها نبودند و این امکان را به طراح عطر می‌دادند که رایحه‌ای کاملا جدید را خلق کنند. همین موضوع موجب انقلابی در خلاقیت شد و عطرسازان به تعداد بسیار زیادی از نت‌ها و رایحه‌ها دست یافتند. کومارین، وانیلین، مشک مصنوعی، آلدهیدها و هلیوتروپین از جمله مواد سنتتیکی بودند که کمک شایانی به پیشرفت صنعت عطرسازی کردند.

در همین زمان که مزون‌های مشهور مانند گرلن مشغول به فعالیت بودند، شخصی به نام فرانسوا کوتی (Coty) که بعدها و تا کنون از بزرگترین نام‌ها در صنعت عطر و آرایشی محسوب می‌شود، برگ دیگری در تاریخ عطرسازی جهان نوشت. او را می‌توان اولین شخصی نامید که به مفهوم تبلیغات، بسته بندی شکیل و نحوه ارائه عطر به مشتری اهمیت داد و به همین دلیل در کسب  و کار خود به شدت موفق شد.

هم اکنون شرکت کوتی صاحب نام‌های تجاری بزرگی در صنعت آرایشی و بهداشتی جهان است که از میان آنها میتوان به هوگو باس، گوچی، کالوین کلاین، بربری، اسکادا، روبرتو کاوالی، دیویدف، جوپ و لاگوست اشاره کرد.

فرانسوا کوتی

علی رغم اینکه هرکدام از این اتفاقات نقش بسزایی در سیر تکاملی و پیشرفت صنعت عطر جهان داشت، اما می‌توان با اطمینان گفت که انقلاب بزرگ عطر و تبدیل شدن آن به صنعتی که همه ما امروزه می‌شناسیم، توسط کوکو شنل رخ داد. کوکو شنل (متولد سال 1883 و درگذشته به تاریخ 1971 میلادی) را می‌توان تاثیرگذارترین فرد در تاریخ دنیای مُد و فشن به حساب آورد.

کوکو شنل

مشهورترین، بزرگترین، موفق‌ترین و اسطوره‌ای‌ترین عطر جهان با نام CHANEL N°5 در سال 1921 توسط کوکو شنل به دنیا معرفی شد. این عطر از آن زمان تا کنون با همین نام و با موفقیتی فزاینده در سراسر جهان به فروش می‌رسد.‌

نامگذاری این عطر نیز داستان جالبی دارد. شخصی که از طرف کوکو شنل وظیفه داشت عطر جدیدی را طراحی کند، نمونه‌های طراحی شده را در ویال‌های شماره‌دار به کوکو شنل تحویل داده بود. همزمان با این موضوع، قرار بود که کوکو شنل مجموعه‌ای جدید از پوشاک خود را به بازار عرضه کند.

کوکو شنل بعد از بررسی نمونه‌های عطر، رضایت خود را از ویال شماره پنج اعلام کرد. نکته جالب اینجا بود که تاریخ معرفی لباس‌های جدید مزون شنل برای روز پنجم ماه مه میلادی در نظر گرفته شده بود و ماه مه هم پنجمین ماه تقویم میلادی است! به همین دلیل، کوکو شنل ترجیح داد تا نام عطر را تغییر ندهد و آن را “عطر شماره 5” نامید. او معتقد بود که عدد پنج و همزمانی تمامی این رخدادها با هم، اتفاقی نیست و باعث خوش شانسی خواهد شد! موفقیت باورنکردنی و تبدیل شدن این عطر به بزرگترین عطر تاریخ می‌تواند گواهی برای ادعای کوکو شنل باشد!

از حدود سال 1920 تا کنون که با کار شگفت انگیز کوکو شنل انقلاب بزرگی در صنعت عطر و ادکلن جهان صورت گرفت، این بازار دستخوش تغییراتی در تِرِندها و سلیقه‌های مخاطبین شده اما همچنان بر پایه اصول و ستون‌هایی به فعالیت خود ادامه می‌دهد که نام‌هایی چون کُتی، جیووانی ماریا فارینا و کوکو شنل بنا نهادند.